Pesticiden en de meest kwetsbare groepen: baby’s, kinderen en zwangere vrouwen
Voor alle groenten, fruit en granen en voor de vele soorten pesticiden (1.100 werkzame stoffen), is in de Europese Unie een maximaal toelaatbaar gehalte van een pesticide in een bepaald product in de wet vastgelegd. Dit heet de maximale residu limiet (MRL), die wordt uitgedrukt in milligram pesticide per kilogram product (mg/kg).
Vatstellen MRL
Als in de landbouw voor de voedselproductie pesticiden worden gebruikt, blijven er vaak resten (residuen) van deze pesticiden op het eten achter. Met testen wordt bepaald hoeveel van deze pesticide bij ‘goed landbouwkundig gebruik’ op het onbewerkte verse product achterblijft. Daarna wordt onderzocht of het residu van de werkzame stof (de potentiële MRL) mogelijk schadelijke effecten op de gezondheid heeft. De potentiële MRL wordt via een dieetberekening getoetst aan de toxicologische grenswaarden van de acceptabele dagelijkse inname (ADI) van de werkzame stof.
De MRL (mg/kg) is een wettelijk waarde die in de hele EU geldt en voor alle consumenten veilig zou moeten zijn.
Voor verboden pesticiden en voor pesticiden waarvoor geen MRL is vastgelegd, geldt in de regel een algemene MRL van 0,01 mg/kg onbewerkt groente, fruit of graan.
MRL: een enorm verschil per stof en per product
Wordt er bijvoorbeeld voor de bestrijding van een bepaalde plaag in het gewas een kilogram of meer van een pesticide per hectare toegepast, dan zullen er ook veel resten op het product achterblijven en kan de MRL zelfs 5 mg/kg of meer bedragen. Wordt er bijvoorbeeld maar 10 gram per hectare van een zeer werkzame (giftige) stof gebruikt om de plaag te bestrijden, dan blijven er ook minder resten van het gif op de plant of vrucht achter, en de MRL van de giftige stof zal dan ook relatief laag zijn.
Het kan zijn dat een bepaalde pesticide wel voor de teelt van aardappelen en granen mag worden toegepast, maar niet voor aardbeien of appels. Ook dat heeft invloed op de MRL.
Pesticiden, babyhapjes en kindervoeding
In de onderstaande tabel staan voorbeelden van vier pesticiden en de soms zeer verschillende vastgelegde MRL’s voor appels en aardbeien, beiden populair fruit voor bijvoorbeeld het maken van de eerste babyhapjes.
| Pesticide (werkzame stof) |
MRL Appels | MRL Aardbeien |
|---|---|---|
| Imazalil (fungicide) |
2 mg/kg | 0,05 mg/kg |
| Fludioxonil (fungicide) |
5 mg/kg | 4 mg/kg |
| Captan (fungicide) |
10 mg/kg | 1,5 mg/kg |
| Acetamiprid (insecticide) |
0,4 mg/kg | 0,5 mg/kg |
Imazalil is door de WHO geclassificeerd als verdacht schadelijk te zijn voor de reproductie (CMR2) en heeft waarschijnlijke een hormoon verstorende werking. Fludioxonil is een Kandidaat voor Vervanging. Van acetamiprid is recent vastgesteld dat het effect op de reproductie (vruchtbaarheid) heeft en captan is verdacht kankerverwekkend te zijn. Zoals de bovenstaande tabel laat zien is ook van deze risicovolle pesticiden de MRL hoog.
Baby´s en kleine kinderen in de groei eten relatief veel en zijn gevoeliger voor pesticiden dan volwassenen. Daarom vonden wetenschappers de ADI voor deze kwetsbare groepen niet voldoende veilig.
Om de gezondheid van baby´s en peuters tegen te veel pesticiden te beschermen, gelden er voor ‘bewerkte en verpakte’ voeding voor zuigelingen en peuters aparte regels (Richtlijn 2006/125/EG)1. Zo is bepaald dat het maximale residu limiet (MRL) van pesticiden in potjes voeding voor baby´s en peuters niet hoger mag zijn dan 0,01 mg/kg voeding. Dat is soms dus wel 1.000 keer minder dan wat er aan pesticidenresten in vers fruit in de winkel mag zitten. Om dit gehalte niet te overschrijden, gebruiken de meeste producenten van baby- en peutervoeding daarom biologisch geteelde groente, fruit en granen. Groente en fruit uit de gangbare teelt voldoen zelden aan deze maximale pesticiden gehalte van 0,01 mg/kg product..
Pesticiden en het ongeboren kind/ zwangere vrouwen
Pesticiden passeren ook de placenta van een zwangere vrouw. Daarmee krijgen ook ongeboren baby’s (foetussen) pesticiden binnen. Veel wetenschappers zijn hierover heel bezorgd. Ze hebben bijvoorbeeld zorgen over wat dit op de lange termijn met deze kinderen doet. Vooral in de eerste drie maanden van een zwangerschap, wanneer de organen van het kind worden aangelegd, is de foetus zeer kwetsbaar voor chemicaliën. Er zijn vele studies die aantonen dat blootstelling aan pesticiden tijdens de zwangerschap voor het kind een verhoogde kans op gezondheidsschade geeft, zoals een verlaagd geboortegewicht, verlaagde intelligentie, verhoogde kans op obesitas, suikerziekte, ADHD, autisme, afwijkend gedrag of bepaalde kankers.
PAN-NL adviseert gezinnen die voor hun baby of kind zelf het eten bereiden en zwangere vrouwen zoveel mogelijk biologisch geteelde groente, fruit en granen te gebruiken. Of geef de voorkeur aan groenten en fruit die in de pesticideneetwijzer relatief schoon blijken.
Meer informatie:
- RIVM over MRL
- Verordening (EG) nr. 396/2005 tot vaststelling van maximumgehalten aan bestrijdingsmiddelenresiduen
- MRL’s voor pesticiden (actieve stoffen).
- Richtlijn 2006/125/EG inzake bewerkte voedingsmiddelen op basis van granen en babyvoeding voor zuigelingen en peuters
- Boa Zang et al. (2024). Prenatal exposure to neonicotinoid insecticides, fetal endocrine hormones
and birth size: Findings from SMBCS; - Jiayun Ding et al (2024). Identifying childhood pesticide exposure trajectories and critical window
associated with behavioral problems at 10 years of age: Findings from SMBCS - Michiel SA van den Dries et al. (2024). Prenatal Exposure to Nonpersistent Chemical Mixtures and Fetal Growth: A Population-Based Study;
- Kyung-Shin Lee et al (2022). The association of prenatal and childhood pyrethroid pesticide exposure
with school-age ADHD traits; - Bernard Laubscher et al. (2022). Multiple neonicotinoids in children’s cerebro-spinal fluid, plasma, and urine;
- Nicolas Vidart d’Egurbide Bagazgoıtia et al. (2017). Maternal residential pesticide use during pregnancy and risk of malignant childhood brain tumors: A pooled analysis of the ESCALE and ESTELLE studies (SFCE);
- Philippe Grandjean, Philip J Landrigan (2014). Neurobehavioural effects of developmental toxicity
- Virginia Rauh et al (2011). Seven-year neurodevelopmental scores and prenatal exposure to chlorpyrifos, a common agricultural pesticide.
- Margriet Mantingh et al. (2018). Norms for pesticides in water and agricultural products. A critical review.
